Ευγενία Κουνιάκη, δικηγόρος
Ομαδική επαναπροώθηση στον Έβρο το 2018.
Το Σάββατο 12/3 ένα τετράχρονο προσφυγόπουλο έχασε τη ζωή του στα νερά του Έβρου, σαν αποτέλεσμα της απόπειρας επαναπροώθησης που πραγματοποίησαν κουκουλοφόροι σε βάρος 30 προσφύγων.
Οι αιχμές της μεταναστευτικής και προσφυγικής πολιτικής τα τελευταία τρία χρόνια είναι η διάλυση του συστήματος ασύλου και οι επαναπροωθήσεις προσφύγων. Οι τελευταίες αποτελούν στην εκτεταμένη και συστηματική έκταση τους επίσημη κρατική πολιτική. Ο συστηματικός και οργανωμένος χαρακτήρας των επαναπροωθήσεων αποδεικνύει ότι διαφορετικές μεταξύ τους κρατικές υπηρεσίες, όπως η ελληνική αστυνομία, η συνοριοφυλακή, το λιμενικό σε συνεργασία με παρακρατικές ομάδες συντονίζονται προκειμένου να ολοκληρωθεί η διαδικασία της επαναπροώθησης/παράτυπης εξαναγκαστικής επιστροφής των προσφύγων στην Τουρκία. Εξαναγκαστικές εξαφανίσεις ακόμα και κατόχων δελτίων αιτούντων διεθνή προστασία, αναγνωρισμένων προσφύγων κυρίως στη Θεσσαλονίκη και στη Βόρεια Ελλάδα έχουν καταγγελθεί από πολλούς φορείς και οργανώσεις.
Η πολιτική αυτή, δημιουργεί ένα πεδίο κρατικής παρανομίας και ασυλίας των αστυνομικών αρχών, οι οποίοι μπορούν να συλλαμβάνουν αυθαίρετα ανθρώπους με ή χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα, και συντονισμένα, με κλούβες και περιπολικά να τους μεταφέρουν στα σύνορα του Έβρου και να τους παραδίδουν είτε στους λεγόμενους commandos (άνδρες με μαύρα ρούχα και full face) είτε σε άλλους ντυμένους με πολιτικά και καλυμμένα τα χαρακτηριστικά του προσώπου τους πάντα. Η ασυλία όμως αυτή παράγει ακόμα μεγαλύτερη ασυλία και καταπάτηση των δικαιωμάτων ευρύτερων ομάδων πληθυσμού, όπως και το έχουμε δει το προηγούμενο διάστημα.
Η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, Ναυτιλίας καθώς και ο Πρωθυπουργός της χώρας, έχουν ένα διπλό δημόσιο λόγο σχετικά με τις επαναπροωθήσεις, γεγονός που θυμίζει τον τρόπο με τον οποίο η Χρυσή Αυγή αποκήρυττε τις πράξεις της δημόσια ενώ παράλληλα επικροτούσε αυτές στα μέλη της. Από τη μία η ηγεσία επαίρεται για την μείωση των αφίξεων προσφύγων στην Ελλάδα και την αποτελεσματικότητα της «διαφύλαξης των συνόρων» και από την άλλη αρνείται κατηγορηματικά όσα όλοι έχουμε δει και έχουμε ακούσει από πληθώρα μαρτυρίων και βίντεο. Και όποιος έχει διαφορετική άποψη, αντιμετωπίζεται ως εχθρός ή ότι αναπαραγάγει την τουρκική προπαγάνδα.
Όμως, μια σειρά δημοσιογραφικές και άλλους είδους έρευνες αποκαλύπτουν την συνεργασία του ελληνικού Λιμενικού και της Frontex στην πραγματοποίηση των επαναπροωθήσεων. Υπάρχει μια συνεχής συζήτηση και διαπάλη για την αντιμετώπιση αυτών είτε καταγγέλλοντάς τες είτε προσπαθώντας να τις νομιμοποιήσουν σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Η κοινή υπουργική απόφαση περί Τουρκίας ως «ασφαλούς τρίτης χώρας» στόχο επίσης έχει τη «νομιμοποίηση» στα μυαλά του κόσμου ότι η επαναπροώθηση δεν είναι κάτι παράνομο καθώς η Τουρκία είναι ασφαλής για αυτούς. Η ρητορική επίσης περί «εργαλειοποίησης των προσφύγων» επίσης ανήκει σε αυτή την προσπάθεια νομιμοποίησης.
Η συγκεκριμένη εντολή του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων μετά από την αίτηση ασφαλιστικών μέτρων της HumanRights360 και υποστήριξη του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες, αποτελεί μια καμπή που είχε ήδη εκκινήσει λίγο πριν με προηγούμενη απόφαση του για τρείς αιτούντες διεθνή προστασία με προσφυγή που είχε καταθέσει η Aegean Boat Report. Καθώς, οι δύο εκ των τριών αιτούντων μέχρι να βγει η απόφαση είχαν επαναπροωθηθεί από τις ελληνικές αρχές, το ΕΔΔΑ εικάζουμε ότι επιτάχυνε την διαδικασία έκδοσης της προσωρινής διαταγής, διατάσσοντας την μη απομάκρυνση των 30 προσφύγων από το ελληνικό έδαφος. Την προηγούμενη βδομάδα εκδόθηκε αντίστοιχη απόφαση για τους 34 πρόσφυγες που βρίσκονται αποκλεισμένοι σε άλλη νησίδα στον Έβρο.
Αύξηση των θανάτων
Στην περίπτωση των τριάντα προσφύγων όμως, είχε προηγηθεί μια απόπειρα επαναπροώθησής τους καθώς είχαν ήδη εισέλθει σε προηγούμενο χρόνο στον Έβρο και αφού συνελήφθησαν σε διαφορετικούς χρόνους και τόπους, οδηγήθηκαν όλοι σε έναν άτυπο χώρο κράτησης κοντά στο ποτάμι και μετά παραδόθηκαν σε ανθρώπους με πολιτικά και καλυμμένα χαρακτηριστικά (full face) και οι οποίοι τους μετέφεραν στη νησίδα. Κατά την μεταφορά αυτή, το ένα παιδάκι έπεσε από την βάρκα και έκτοτε αγνοείται που προφανώς σημαίνει ότι έχει πνιγεί. Σημειωτέον, ότι ο αριθμός των θανάτων στον Έβρο έχει αυξηθεί. Πέρσι 51 πρόσφυγες πνίγηκαν ή πέθαναν από το κρύο με τον αριθμό να αυξάνει αν προσθέσουμε όσους βρίσκονται στην τουρκική πλευρά ή όσοι δεν ανευρίσκονται ποτέ.
Είναι προφανές για όσους ασχολούνται με το προσφυγικό ότι υπάρχει μια συνεχής διαπάλη σε όλα τα επίπεδα σχετικά με την υπεράσπιση ή την εγκατάλειψη και απαξίωση των προσφύγων. Οι αποφάσεις αυτές, στην ουσία αποδέχονται τον κίνδυνο επαναπροώθησης που διατρέχουν οι πρόσφυγες στα σύνορα της Ελλάδας και καλούν το ελληνικό κράτος να απόσχει από την επαναπροώθησή τους. Τίποτα όμως δεν είναι δεδομένο. Ο πόλεμος στην Ουκρανία αναδεικνύει με τον πιο απειλητικό τρόπο ότι η μη υπεράσπιση των προσφύγων είναι η απαξίωση των συνεπειών του πολέμου με όρους προώθησης του. Η υπεράσπιση των μεταναστών και των προσφύγων δεν μπορεί να είναι μόνο μια νομική υπεράσπιση σε ένα πλαίσιο διαρκούς απογύμνωσης των προσφύγων από τα δικαιώματα τους, χρειάζεται να είναι κόμματι μιας πολιτικής αλληλεγγύης και υπεράσπισης. Η αλληλεγγύη των συμμαθητών του Σαιντού, η στάση εργασίας της τοπικής ΕΛΜΕ, η συγκέντρωση έξω από το Υπουργείο αναδεικνύει ποιος είναι ο τρόπος για να σταματήσουμε τις απελάσεις και τις επαναπροωθήσεις.
6/4/2022
