Η Ελλάδα χρησιμοποιεί μετανάστες σε ρόλο αστυνομίας σε επαναπροωθήσεις
.png)
 |
| Γυναίκες μετανάστριες από το Αφγανιστάν κρατούν χαρτιά που γράφουν «Σταματήστε τις επαναπροωθήσεις» στη διάρκεια διαδήλωσης στην Αθήνα κατά της πρακτικής της Ελλάδας να επαναπροωθεί τους μετανάστες και τους αιτούντες άσυλο στα σύνορα με την Τουρκία. 6 Φεβρουαρίου 2022. © 2022 Dimitris Aspiotis/Pacific Press/LightRocket via Getty Images |
Σύνοψη
Οι ελληνικές αρχές, τόσο οι ίδιες όσο και με τη βοήθεια άλλων ατόμων, επιτίθενται, κλέβουν και ξεγυμνώνουν Αφγανούς αιτούντες άσυλο και άλλους μετανάστες, συμπεριλαμβανομένων παιδιών, πριν τους επαναπροωθήσουν με συνοπτικές διαδικασίες στην Τουρκία μέσω του ποταμού Έβρου. Χρησιμοποιούν άνδρες που φαίνονται να κατάγονται από τη Μέση Ανατολή ή τη Νότια Ασία για να εξαναγκάζουν γυμνούς ή ημίγυμνους μετανάστες να επιβιβαστούν σε μικρές λέμβους, να τους οδηγούν στο μέσο του Έβρου, που είναι το χερσαίο σύνορο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, και να τους σπρώχνουν με τη βία μέσα στο παγωμένο νερό, αναγκάζοντάς τους να διασχίσουν το ποτάμι για να φτάσουν στην τουρκική όχθη. Οι άνδρες αυτοί φορούν συχνά μπαλακλάβες για να κρύβουν το πρόσωπό τους και μαύρα ρούχα ή ένδυμα παραλλαγής.
Η παρούσα αναφορά βασίζεται στις συνεντεύξεις 26 Αφγανών, 23 από τους οποίους επαναπροωθήθηκαν το διάστημα μεταξύ Σεπτεμβρίου 2021 και Φεβρουαρίου 2022 στα χερσαία σύνορα της Ελλάδας με την Τουρκία. Οι 23 άνδρες, δύο γυναίκες και ένα αγόρι περιέγραψαν τη διέλευσή τους από την Τουρκία προς την Ελλάδα, τη σύλληψή τους από τις ελληνικές αρχές ή από άνδρες που θεωρούσαν ότι ανήκαν στις ελληνικές αρχές, το διάστημα που ήταν υπό κράτηση –που συνήθως δεν ξεπερνούσε το 24ωρο– όπου είχαν περιορισμένη ή καθόλου πρόσβαση σε φαγητό ή πόσιμο νερό και την επαναπροώθησή τους στην Τουρκία μέσω του ποταμού Έβρου.
Οι άνδρες και το αγόρι που παραχώρησαν συνέντευξη στη Human Rights Watch δήλωσαν ότι οι ελληνικές αρχές τους ξυλοκόπησαν σε διάφορες φάσεις: όταν τους συνέλαβαν, όσο βρίσκονταν υπό κράτηση ή ενώ τους ανάγκαζαν να πέσουν μέσα στα νερά του ποταμού Έβρου. Τα είκοσι δύο από τα 26 άτομα που παραχώρησαν συνέντευξη είπαν ότι κάποια στιγμή οι ελληνικές αρχές τούς εξανάγκασαν να μείνουν μόνο με τα εσώρουχα ή να γυμνωθούν εντελώς. Όλοι δήλωσαν ότι οι ελληνικές αρχές τους έκλεψαν τα χρήματα, τα κινητά τους τηλέφωνα και τα άλλα υπάρχοντά τους.
Οι ελληνικές αρχές έθεσαν υπό καθεστώς κράτησης 20 από τα άτομα που παραχώρησαν συνέντευξη στη Human Rights Watch. Κανένας από αυτούς δεν είχε καταχωριστεί σωστά –από κανέναν δεν λήφθηκαν αποτυπώματα ούτε τραβήχτηκαν φωτογραφίες ούτε διενεργήθηκε οποιουδήποτε είδους επίσημη συνέντευξη– και σε καμία στιγμή από τη στιγμή της σύλληψής τους μέχρι την απέλασή τους δεν τους δόθηκε η δυνατότητα να υποβάλουν αίτηση ασύλου.
Στα χερσαία σύνορα με την Τουρκία, 16 άνθρωποι ανέφεραν ότι οι λέμβοι που χρησιμοποιήθηκαν για την επιστροφή τους στην Τουρκία οδηγούνταν από μη Έλληνες άνδρες που μιλούσαν αραβικά ή νοτιοασιατικές γλώσσες γνωστές στους μετανάστες. Όλοι ανέφεραν ότι η ελληνική αστυνομία βρισκόταν σε κοντινή απόσταση όταν οι άνδρες αυτοί έδιναν εντολή στους μετανάστες να επιβιβαστούν στις μικρές λέμβους. Αυτοί οι μη Έλληνες άνδρες φορούσαν συχνά μαύρες στολές ή ένδυμα παραλλαγής, καθώς και μπαλακλάβες που τις φορούσαν για να μην φαίνεται το πρόσωπό τους. Όλοι πλην πέντε από τα άτομα που παραχώρησαν συνέντευξη είπαν ότι οι άνδρες που οδηγούσαν τις λέμβους τούς υποχρέωσαν να αποβιβαστούν από αυτές στο μέσο του ποταμού Έβρου, όπου εκεί τους ανάγκασαν να διασχίσουν κολυμπώντας τον ποταμό μέχρι την τουρκική όχθη, σε παγωμένα νερά που μερικές φορές τους έφταναν μέχρι το σαγόνι.
Αρκετοί από τους ερωτηθέντες δήλωσαν ότι ενώ βρίσκονταν υπό κράτηση από τις ελληνικές αρχές επιβολής του νόμου, είδαν και άλλους αστυνομικούς να φορούν στολές είτε με γερμανική είτε με αυστριακή σημαία, αλλά ότι αυτοί οι αστυνομικοί δεν αλληλεπιδρούσαν μαζί τους ή δεν προσπαθούσαν να επέμβουν στην κατάσταση. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (Frontex), διατηρεί τη μεγαλύτερη επιχειρησιακή δύναμη στην Ελλάδα με περισσότερους από 650 προσκεκλημένους υπαλλήλους.
Τα ευρήματα αυτής της αναφοράς έρχονται να προστεθούν στα ολοένα και αυξανόμενα στοιχεία για καταχρηστικές πρακτικές που έχουν συγκεντρώσει μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) και μέσα μαζικής ενημέρωσης, τα οποία αφορούν εκατοντάδες ανθρώπους διαφόρων εθνικοτήτων, περιλαμβανομένων των Σύριων, που συνελήφθηκαν και επαναπροωθήθηκαν από τον Έβρο από εκπροσώπους των ελληνικών αρχών επιβολής του νόμου από τον Μάρτιο του 2020 – το επίμαχο διάστημα της αντιπαράθεσης μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας στα χερσαία σύνορα. Οι ΜΚΟ και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης αναφέρουν επίσης επίμονους ισχυρισμούς ότι το προσωπικό της Ελληνικής Ακτοφυλακής εγκαταλείπει παρανόμως τους μετανάστες –μαζί και αυτούς που έφτασαν στις ακτές των ελληνικών νησιών– στη θάλασσα, σε φουσκωτές λέμβους χωρίς μηχανή, ρυμουλκούν τις λέμβους που μεταφέρουν μετανάστες στα τουρκικά ύδατα ή αναχαιτίζουν, αχρηστεύουν και επιτίθενται σε βάρκες με μετανάστες. H Human Rights Watch δημοσίευσε μια σχετική αναφορά τον Ιούλιο του 2020.[1]
Σχολιάζοντας τα ευρήματα αυτής της αναφοράς, ο Υποστράτηγος Δημήτριος Μάλλιος, Προϊστάμενος Κλάδου Αλλοδαπών και Προστασίας Συνόρων της ΕΛ.ΑΣ. συνέταξε μια λεπτομερή επιστολή, η οποία έχει επισυναφθεί στο τέλος αυτής της έκθεσης, αρνούμενος τα ευρήματα και τους ισχυρισμούς για διάπραξη αξιόποινων πράξεων, και υποστηρίζοντας ότι «οι αστυνομικές Υπηρεσίες και το προσωπικό τους θα εξακολουθήσουν να επιχειρούν αδιαλείπτως, με επαγγελματισμό, σύννομα και με τη δέουσα ταχύτητα, λαμβάνοντας όλα τα απαραίτητα μέτρα για την αποτελεσματική διαχείριση των προσφύγων/μεταναστευτικών ορών, με τρόπο που να διασφαλίζει, αφενός, τα δικαιώματα των ίδιων των αλλοδαπών, αφετέρου την προστασία των πολιτών, ιδίως των παραμεθόριων περιοχών πρώτης γραμμής εισόδου».
Η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να παύσει άμεσα όλες τις επαναπροωθήσεις από το έδαφός της, να διασφαλίσει τη δίκαιη μεταχείριση των ανθρώπων που αναζητούν ένα ασφαλές περιβάλλον στην Ελλάδα και να παράσχει πρόσβαση στις διαδικασίες ασύλου σε όποιον το ζητήσει. Οι ελληνικές δικαστικές αρχές, και συγκεκριμένα ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, θα πρέπει να διεξάγουν μια σχολαστική και αμερόληπτη έρευνα με διαφανή τρόπο όσον αφορά τους ισχυρισμούς ότι το ελληνικό προσωπικό επιβολής του νόμου εμπλέκεται σε ενέργειες που θέτουν τη ζωή και την ασφάλεια των μεταναστών και των αιτούντων άσυλο σε κίνδυνο. Θα πρέπει να επιβληθούν πειθαρχικές και ποινικές κυρώσεις, κατά περίπτωση, σε όποιους ένστολους αποδειχθεί ότι έχουν συμμετάσχει σε τέτοιου είδους παράνομες ενέργειες, αλλά και στους διοικητές τους.
Παροτρύνουμε το ελληνικό νομοθετικό σώμα να διενεργήσει άμεσα έρευνα όσον αφορά τους ισχυρισμούς για συλλογικές απελάσεις και βία στα σύνορα, και να διευκρινιστεί κατά πόσον κρατικοί λειτουργοί έχουν λάβει οδηγίες από κυβερνητικούς αξιοματούχους που οδηγούν σε ενέργειες οι οποίες όχι μόνο είναι παράνομες αλλά θέτουν σε κίνδυνο και τη ζωή και την ασφάλεια των εκτοπισμένων ατόμων.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία παρέχει οικονομική στήριξη στην ελληνική κυβέρνηση για τον έλεγχο των μεταναστευτικών ροών, περιλαμβανομένης της περιοχής του Έβρου και του Αιγαίου Πελάγους, θα πρέπει να ζητήσει άμεσα από την Ελλάδα να παύσει όλες τις επιστροφές μεταναστών και αιτούντων άσυλο στην Τουρκία με συνοπτικές διαδικασίες, να ασκήσει πίεση στις αρχές να συστήσουν έναν ανεξάρτητο μηχανισμό παρακολούθησης των συνόρων που θα διερευνά τους ισχυρισμούς περί χρήσης βίας στα σύνορα και να διασφαλίσει ότι κανένα μέρος της οικονομικής στήριξης που λαμβάνει δεν χρησιμοποιείται για παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων και του κοινοτικού δικαίου, μέσω - μεταξύ άλλων - και της αναστολής της εν λόγω στήριξης μέχρι να παύσουν οι καταχρηστικές πρακτικές. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει, επίσης, να κινήσει νομικές διαδικασίες κατά της Ελλάδας για την παραβίαση του κοινοτικού δικαίου που απαγορεύει τις συλλογικές απελάσεις.
Η Frontex οφείλει να παρακολουθεί και να κάνει δημόσιες αναφορές για τη συμμόρφωση των ελληνικών δυνάμεων ασφαλείας με το ευρωπαϊκό και το διεθνές δίκαιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τους πρόσφυγες καθώς και τη συμμόρφωση από τους εκπροσώπους τους και όσους έχουν σταλεί από άλλα κράτη μέλη. Επίσης, η Frontex θα πρέπει να γνωστοποιήσει στο Διοικητικό Συμβούλιο και τις ελληνικές αρχές την πρόθεσή της να ενεργοποιήσει το άρθρο 46 του κανονισμού της, βάσει του οποίου έχει το καθήκον να αναστείλει ή να παύσει επιχειρήσεις σε περίπτωση σοβαρών καταχρηστικών πρακτικών, εάν η Ελλάδα δεν προβεί σε σαφείς βελτιώσεις ώστε να σταματήσουν αυτές οι καταχρηστικές πρακτικές εντός τριών μηνών. Μέχρι σήμερα, έχει ενεργοποιήσει το άρθρο 46 μόνο μία φορά, στην Ουγγαρία στις αρχές του 2021, μετά από απόφαση ευρωπαϊκού δικαστηρίου. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα πρέπει να συνεχίσει τον εξονυχιστικό έλεγχο της Frontex όσον αφορά την αδυναμία της να παρακολουθήσει και να επέμβει αποτρέποντας τις συλλογικές απελάσεις και άλλες καταχρηστικές πρακτικές στις περιοχές όπου επιχειρεί στα ελληνοτουρκικά σύνορα.
7/4/2022
