.png){kind=small}
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΓΓΕΛΙΔΗΣ
Περιστατικά φρίκης από την εφαρμογή εγκληματικών αντιπροσφυγικών πολιτικών με την ανοχή, αν όχι με τη συγκάλυψη, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δημοσιοποιεί σήμερα η Ευρωομάδα της Αριστεράς ● Ταυτόχρονη παρουσίαση στην «Εφ.Συν.» για την Ελλάδα και σε άλλα ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης ► Η βία, τα βασανιστήρια και ο εξευτελισμός όχι μόνο αυξάνονται εκθετικά αλλά επίσης κανονικοποιούνται ● Απειλές και επιθέσεις από κρατικές αρχές προς οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στα ανθρώπινα δικαιώματα και στην παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας προς τους πρόσφυγες ● Η αποχώρηση διεθνών οργανισμών από τις περιοχές των συνόρων εξαιτίας της πανδημίας του κορονοϊού το 2020 οδήγησε στην αποθράσυνση των κρατικών μηχανισμών καταστολής, που άρχισαν να δρουν ανεξέλεγκτα.
Ενα σκοτεινό πανόραμα ανατριχιαστικών πράξεων βίας και
στυγνών παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων από κρατικές αρχές στα σύνορα της
Ε.Ε. δημοσιοποιεί σήμερα η Ευρωομάδα της Αριστεράς, αναδεικνύοντας τον ολισθηρό
κατήφορο που ακολουθούν τα τελευταία χρόνια τα ευρωπαϊκά κράτη στη λειτουργία
του κράτους δικαίου και την εφαρμογή εγκληματικών αντιπροσφυγικών πολιτικών με
την ανοχή, αν όχι με τη συγκάλυψη, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η «Μαύρη Βίβλος»
δημοσιοποιείται ταυτόχρονα σε πολλά διεθνή ΜΜΕ, μεταξύ των οποίων The
Guardian, Le Monde, Balkan Insight, N1, La Repubblica.
3.173 μαύρες σελίδες με 1.635 αναλυτικές μαρτυρίες για επιχειρήσεις επαναπροώθησης 24.990 ανθρώπων από 15 κράτη τα τελευταία 6 χρόνια
Η «Μαύρη Βίβλος των Επαναπροωθήσεων», καρπός μεθοδικής
δουλειάς περισσότερων από 15 οργανώσεων, μελών και συνεργατών του Border
Violence Monitoring Network (BVMN - Δίκτυο Επιτήρησης της Συνοριακής Βίας), για
λογαριασμό της Ευρωομάδας της Αριστεράς που χρηματοδότησε την έκδοση,
αποτελείται από τέσσερις ογκώδεις τόμους, συνολικής έκτασης 3.173 σελίδων.
Περιλαμβάνει 1.635 αναλυτικές μαρτυρίες για επιχειρήσεις επαναπροώθησης 24.990
ανθρώπων από 15 κράτη (Αλβανία, Αυστρία, Βόρεια Μακεδονία, Βοσνία, Βουλγαρία,
Ιταλία, Ελλάδα, Κόσοβο, Κροατία, Μαυροβούνιο, Ουγγαρία, Πολωνία, Ρουμανία,
Σερβία, Σλοβενία) τα τελευταία έξι χρόνια. Πρόκειται για επαυξημένη και
επικαιροποιημένη έκδοση της δίτομης «Μαύρης Βίβλου των Επαναπροωθήσεων» που
παρουσιάστηκε τον Δεκέμβρη του 2020, σχεδόν διπλάσια σε όγκο και στοιχεία
σήμερα.
Στη φετινή έκδοση οι μαρτυρίες και ο αριθμός των
επαναπροωθημένων αυξάνονται χρονιά με τη χρονιά, ξεκινώντας από 116 μαρτυρίες
και 1.248 θύματα το 2017 και σημειώνοντας απότομη άνοδο το 2021 με 440
μαρτυρίες και 11.001 θύματα. Ο κατάλογος αποτελεί μόνο την κορυφή του παγόβουνου
και είναι κάθε άλλο παρά εξαντλητικός.
Οι άνθρωποι αυτοί στην πλειονότητά τους ζήτησαν άσυλο
στην Ευρώπη ή θέλησαν να ζητήσουν, αλλά στερήθηκαν το δικαίωμα να υποβάλουν
επίσημο αίτημα ή να εξεταστεί το αίτημά τους με τον πιο βίαιο τρόπο. Ο κατάλογος
των μαρτυριών για την κρατική βία και αυθαιρεσία περιλαμβάνει στις περισσότερες
περιπτώσεις ξυλοκόπημα ή γροθιές και κλοτσιές, κλοπή των προσωπικών
αντικειμένων τους από αστυνομικούς και λιμενικούς, καταστροφή εγγράφων και
προσωπικών αντικειμένων και σε αρκετές περιπτώσεις απειλή με όπλο, ενώ δεν
λείπουν πρακτικές που παραπέμπουν σε βασανιστήρια, όπως η βύθιση σε νερό.
Παραβιάσεις
«Ο απόλυτος αριθμός των περιστατικών φρίκης δεν αφήνει
καμιά αμφιβολία για τη συστηματική φύση των επαναπροωθήσεων στα ευρωπαϊκά
σύνορα. Δεν πρόκειται για μεμονωμένα περιστατικά. […] Η βία, τα βασανιστήρια
και ο εξευτελισμός όχι μόνο αυξάνονται εκθετικά αλλά επίσης κανονικοποιούνται.
Ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναζητά μια συμφωνία για το Σύμφωνο για τη
Μετανάστευση και το Ασυλο με κάθε κόστος, συμπεριλαμβανομένου του να κάνει ότι
δεν βλέπει τις παραβιάσεις δικαιωμάτων, αποτυγχάνει να εκπληρώσει το καθήκον
της ως φύλακα των συνθηκών. Τα συσσωρευόμενα στοιχεία δείχνουν ξεκάθαρα ότι
υπάρχει η νομική βάση για την Επιτροπή να ξεκινήσει διαδικασία επί παραβάσει»,
αναφέρει σε ανακοίνωσή της η Ευρωομάδα της Αριστεράς.
Οι συντάκτριες της έκθεσης σημειώνουν ότι η αποχώρηση
διεθνών οργανισμών από τις περιοχές των συνόρων εξαιτίας της πανδημίας του
κορονοϊού το 2020 οδήγησε στην αποθράσυνση των κρατικών μηχανισμών καταστολής,
που άρχισαν να δρουν ανεξέλεγκτα. «Γνωρίζοντας αυτή την έλλειψη αυτοπτών
μαρτύρων, οι συνοροφύλακες […] άρχισαν να εφαρμόζουν φρικιαστικές “μεθόδους
αποτροπής”: αυτές περιλαμβάνουν ακραία και παρατεταμένα χτυπήματα, ξύρισμα κεφαλής,
αναγκαστικό γδύσιμο, σεξουαλικές επιθέσεις, επιθέσεις σκύλων, μη συναινετικές
ιατρικές αγωγές και επιθέσεις με όπλα που προκαλούν ηλεκτροσόκ», αναφέρουν.
Κρατικές επιθέσεις
Παράλληλα με την αύξηση βίαιων μεθόδων που ισοδυναμούν
με βασανιστήρια, στις οποίες, σύμφωνα με την έκθεση, πρωταγωνιστούν η Ελλάδα
και η Κροατία, το BVNM καταγράφει απειλές και επιθέσεις από κρατικές αρχές προς
οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στα ανθρώπινα δικαιώματα και στην παροχή
ανθρωπιστικής βοήθειας προς τους πρόσφυγες. Η Ελλάδα, η Τουρκία και η Κροατία
αναφέρονται ως οι χώρες που εφάρμοσαν τις πιο σκληρές επιθέσεις σε οργανώσεις
που κατέφυγαν εκ μέρους των προσφύγων στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα
Δικαιώματα του Ανθρώπου, ζητώντας ασφαλιστικά μέτρα για πρόσφυγες που κινδύνευαν
σε περιοχές των συνόρων, όπως έγινε με δεκάδες περιπτώσεις προσφύγων που
παρέμειναν εγκλωβισμένοι και αβοήθητοι σε νησίδες του Εβρου την άνοιξη και το
καλοκαίρι του 2022.
H έκθεση αναφέρεται σε επιθέσεις «όχι μόνο εναντίον
των ακτιβιστών μας αλλά επίσης και συγγενών τους, που ανάγκασαν μέλη και
συνεργάτες του BVNM να αναστείλουν τη λειτουργία τους, όπως συνέβη με την
οργάνωση Josoor, και οδήγησαν πολλούς ανθρώπους του προσωπικού μας σε
θέσεις-κλειδιά να αποχωρήσουν από τη χώρα στην οποία κατοικούσαν». Οι πρακτικές
αυτές εμπόδισαν το έργο της καταγραφής και αναφοράς περιστατικών και ανάγκασαν
ορισμένα από τα πιο εκτεθειμένα μέλη του δικτύου να αποσυρθούν από το
προσκήνιο.
Είναι χαρακτηριστικό ότι τέσσερις από τις οργανώσεις
του Δικτύου που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα έχουν δεχτεί από την αστυνομία
κατηγορίες αμφιλεγόμενες ή και εμφανώς ανυπόστατες για διευκόλυνση εισόδου
μεταναστών και κατηγορίες που σχετίζονται με την εθνική ασφάλεια. Αυτές
παραμένουν στο συρτάρι των εισαγγελικών αρχών χωρίς να έχει ασκηθεί δίωξη,
οδηγώντας ωστόσο τις οργανώσεις σε ομηρία χρόνων. Μία από τις οργανώσεις που
στοχοποιήθηκαν από τις ελληνικές αρχές, η Josoor, ανακοίνωσε πριν από μερικούς
μήνες ότι κλείνει, ενώ άλλες οργανώσεις που συνεργάστηκαν στην εκπόνηση της
«Μαύρης Βίβλου» δεν αναφέρονται ονομαστικά για τον φόβο εκδικητικών ενεργειών
εκ μέρους των κρατικών αρχών.
«Είναι ακριβώς αυτές οι προσπάθειες να μας κάνουν να
σιωπήσουμε που δυναμώνουν τη θέλησή μας να μιλήσουμε δυνατότερα. Γι’ αυτόν τον
λόγο νιώθουμε υπερήφανοι που παρουσιάζουμε τη νέα, επαυξημένη έκδοση της
“Μαύρης Βίβλου” στο Ευρωκοινοβούλιο, έναν θεσμό που έχει τη δύναμη να πιέσει
στην κατεύθυνση της πραγματικής αλλαγής», σημειώνει η Μιλένα Ζάγιοβιτς,
υπεύθυνη συνηγορίας του Δικτύου και μία από τις συντάκτριες της έκθεσης.
Η Ελλάδα πρωτοστατεί
Η Ελλάδα έχει την τιμητική της στον κατάλογο κρατικής
φρίκης της «Μαύρης Βίβλου», με μαρτυρίες επαναπροώθησης που εκτείνονται σε
περίπου 500 σελίδες. Οι 168 μαρτυρίες αφορούν επαναπροωθήσεις που έγιναν τα
τελευταία δύο χρόνια (76 το 2021 και 92 το 2022) και περιλαμβάνουν 11.183
θύματα (6.521 το 2021 και 4.662 το 2022).
«Τους έκαψαν επίσης τα σακίδια, τα τηλέφωνά τους, τα
λεφτά, τα πάντα», αναφέρει χαρακτηριστικά 26χρονος Αφγανός, θύμα επαναπροώθησης
συνολικά 12 ανθρώπων από το Σουφλί του Εβρου στις 6 Οκτωβρίου 2020 με δράστες
5-7 αστυνομικούς και άλλους δύο ένστολους, πιθανόν στρατιωτικούς. «Επρεπε να
πιουν νερό από τις τουαλέτες του κρατητηρίου» αναφέρει γυναίκα πρόσφυγας που
κρατήθηκε για δύο μερόνυχτα μαζί με περίπου 50 άτομα, πριν επαναπροωθηθούν
βίαια την παραμονή του Δεκαπενταύγουστου του 2020. «Με χειροπέδες στα χέρια,
μας πέταξαν στα νερά του Εβρου», αναφέρει πρόσφυγας που είχε ζητήσει άσυλο στην
Αθήνα και ταξίδεψε στην Αλεξανδρούπολη όσο περίμενε να εξεταστεί, από όπου
επαναπροωθήθηκε βίαια μαζί με άλλους 80-90 πρόσφυγες στις 21 Ιουνίου 2020.
Αλλες μαρτυρίες αφορούν βίαιες επαναπροωθήσεις
ανθρώπων που είχαν αναγνωριστεί πρόσφυγες στη Γερμανία, προσφύγων μέσα από
κρατικές δομές φιλοξενίας και από περιοχές απομακρυσμένες από τα ελληνοτουρκικά
σύνορα, όπως η Θεσσαλονίκη και η Ηγουμενίτσα.
Η έκθεση σημειώνει ότι παραμένει άγνωστος ο συνολικός
αριθμός των νεκρών στη θάλασσα ως αποτέλεσμα των επαναπροωθήσεων. Αναφέρει τον
θάνατο τριών ανθρώπων από πνιγμό κατά τη διάρκεια επαναπροώθησης στις 15
Σεπτεμβρίου 2021, που τους έριξε στη θάλασσα το Ελληνικό Λιμενικό. Καταγράφει
επίσης 38 επιβεβαιωμένους θανάτους και 35-61 αγνοούμενους από οκτώ ναυάγια σε
ελληνικά ύδατα το 2021, όπως και τα στοιχεία της Υπατης Αρμοστείας για 25
νεκρούς και αγνοούμενους στη θαλάσσια διαδρομή της Ανατολικής Μεσογείου το
πρώτο μισό του 2022. Το δεύτερο μισό του έτους σημαδεύτηκε εξίσου από ναυάγια
και νεκρούς, ιδίως τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο όπου σημειώθηκαν τουλάχιστον
8 ναυάγια, 35 επιβεβαιωμένοι νεκροί από πνιγμό και ανυπολόγιστος αριθμός
αγνοούμενων.
«Ωστόσο, οι πρακτικές δυσκολίες να αποκτηθούν δεδομένα
υποδεικνύουν ότι ο αριθμός θα μπορούσε να είναι πολύ μεγαλύτερος», σημειώνει η
έκθεση. Και υπογραμμίζει ότι θα μπορούσε να έχουν αποφευχθεί οι απώλειες ζωών,
αν η ελληνική κυβέρνηση δεν είχε απαγορεύσει τις επιχειρήσεις έρευνας και
διάσωσης σε οργανώσεις που δρουν σε όλες τις περιοχές επιχειρησιακής δράσης του
Λιμενικού.
Κορνίλια Ερνστ*
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνεχίζει να αδρανεί
«Η νέα έκδοση της “Μαύρης Βίβλου” δείχνει ξεκάθαρα τη
βία που εξακολουθούν να υφίστανται καθημερινά οι γυναίκες, οι άνδρες και τα
παιδιά που μετακινούνται στα εξωτερικά και εσωτερικά σύνορα της Ε.Ε. Η
Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξακολουθεί να αδρανεί, χωρίς να κινεί διαδικασίες επί
παραβάσει κατά των κρατών-μελών που επαναπροωθούν ανθρώπους και τους αρνούνται
το δικαίωμα στο άσυλο.
Η Frontex εξακολουθεί να επιχειρεί στην Ελλάδα, αν και
δεν αποτελεί μυστικό η συμμετοχή της σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
στη χώρα. [...] Αυτή η νέα έκδοση στοχεύει να καταστήσει την Ε.Ε. και τις
κυβερνήσεις υπόλογες για τα βασανιστήρια, την απάνθρωπη και εξευτελιστική
μεταχείριση και τις παραβιάσεις του δικαιώματος στη ζωή που αντιμετωπίζουν
καθημερινά οι άνθρωποι που αναζητούν ασφάλεια στην Ευρώπη. Ως μέλη του
Ευρωκοινοβουλίου οφείλουμε να ευχαριστήσουμε τους ακτιβιστές και τις οργανώσεις
που καταγράφουν τη βία στα σύνορα, που συλλέγουν μαρτυρίες και στοιχεία για τα
σημεία όπου συμβαίνει η βία, με μεγάλο κίνδυνο να ποινικοποιηθούν από τις
ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Χωρίς αυτούς δεν θα υπήρχε αυτό το βιβλίο. Πολλοί έχουν
υποστεί επιθέσεις επειδή ύψωσαν τη φωνή τους κατά της βίας και των επαναπροωθήσεων
που ασκούν οι δυνάμεις ασφαλείας και θα θέλαμε να τους εκφράσουμε την ισχυρή
υποστήριξή μας».
*Ευρωβουλευτής του γερμανικού κόμματος της Αριστεράς Die Linke
Αρβανίτης*
Παγίδες θανάτου τα εξωτερικά σύνορα
Η 2η έκδοση της «Μαύρης Βίβλου» αναδεικνύει τον
«ελέφαντα στο δωμάτιο» της Ε.Ε. Πλήθος καταγγελιών αποκαλύπτει το σοβαρό
πρόβλημα διαχείρισης των συνόρων, εξωτερικών και μεταξύ κρατών-μελών. Η
ανυπαρξία νόμιμων οδών για πρόσφυγες/μετανάστες, συνέπεια της ανομολόγητης
υιοθέτησης του δόγματος «Ευρώπη-φρούριο», μετατρέπει τα εξωτερικά σύνορα σε
παγίδες θανάτου και τα κράτη πρώτης υποδοχής σε οιονεί φυλακές-αποθήκες προσφύγων/μεταναστών.
Η απουσία πειστικών απαντήσεων σε βαρύτατες
καταγγελίες ή η επιβεβαίωσή τους απλώνουν βαριά σκιά στην Ευρώπη των αξιών, των
θεμελιωδών δικαιωμάτων και του ανθρωπισμού, την Ευρώπη που ομνύει στο Διεθνές
Δίκαιο.
Επιλεκτικές ευαισθησίες με κριτήριο το «πολιτικό»
χρώμα μιας κυβέρνησης και το πόσο «φιλική» είναι στην ηγεσία της Ε.Ε., ανοχή σε
κάποιους και αυστηρότητα σε άλλους, δεν είναι μια πραγματικότητα αποδεκτή.
Η συμπερίληψη στοιχείων για τη γενικότερη κατάσταση
του κράτους δικαίου στη χώρα μας, στοιχείων κάθε άλλο παρά κολακευτικών, δίνει
την πραγματική διάσταση του προβλήματος: τυχόν παράνομες πρακτικές στα σύνορα
δεν είναι μόνο ζήτημα ηθικό, αλλά αγγίζουν τον πυρήνα και τραυματίζουν βάναυσα
το κράτος δικαίου.Κι αυτό καμιά κυβέρνηση και καμία ευρωπαϊκή ηγεσία δεν μπορεί
να το ανέχεται, να το κανονικοποιεί, να το αποδέχεται σιωπηρά.
*Ευρωβουλευτής ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.
