ΕΛΛΑΔΑ: ΒΙΑ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΑΙΤΟΥΝΤΩΝ ΑΣΥΛΟ ΣΤΑ ΣΥΝΟΡΑ

Κρατούνται, Δέχονται Επιθέσεις, Αναγκάζονται να γυμνωθούν και Απελαύνονται με συνοπτικές διαδικασίες

Ένας αιτών άσυλο στη βόρεια Τουρκία, στα σύνορα με την Ελλάδα, στις 6 Μαρτίου δείχνει τα τραύματα που ισχυρίζεται ότι υπέστη από τις ελληνικές δυνάμεις ασφαλείας όταν διέσχισε τον Έβρο για να φθάσει στην Ελλάδα. Φωτογραφία από την Τουρκική Ραδιοφωνία και Τηλεόραση/Φυλλάδιο/Anadolu Agency

 © 2020 Getty Images

(Αθήνα) – Οι ελληνικές δυνάμεις ασφαλείας και ένοπλοι άνδρες χωρίς διακριτικά στα Ελληνοτουρκικά χερσαία σύνορα έχουν προχωρήσει σε κρατήσεις, επιθέσεις, σεξουαλικές επιθέσεις, κλοπές και αφαίρεση ρούχων αιτούντων άσυλο και μεταναστών και στη συνέχεια τους επαναπροωθούν στην Τουρκία, ανακοίνωσε σήμερα η Human Rights Watch. Οι κορυφαίοι αξιωματούχοι της ΕΕ επαίνεσαν τα μέτρα φύλαξης των συνόρων της Ελλάδας και παρείχαν στήριξη μέσω του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (FRONTEX).

«Η Ευρωπαϊκή Ένωση κρύβεται πίσω από μία ασπίδα καταχρηστικών πρακτικών από πλευράς των ελληνικών δυνάμεων ασφαλείας αντί να βοηθήσει την Ελλάδα να προστατεύσει τους αιτούντες άσυλο και να τους επανεγκαταστήσει σε ολόκληρη την ΕΕ», δήλωσε η Nadia Hardman, ερευνήτρια και υπέρμαχος των δικαιωμάτων των προσφύγων στην Human Rights Watch. «Η ΕΕ οφείλει να προστατεύσει τους ανθρώπους σε κατάσταση ανάγκης αντί να στηρίζει δυνάμεις που ξυλοκοπούν, κλέβουν, γυμνώνουν και πετούν τους αιτούντες άσυλο και μετανάστες και πάλι πίσω, στην άλλη όχθη του ποταμού.

Η Ελλάδα οφείλει να αντιστρέψει άμεσα την απόφαση της 1^ης Μαρτίου σχετικά με την αναστολή επί ένα μήνα της πρόσβασης σε άσυλο ατόμων που εισέρχονται παράτυπα στην χώρα και την απέλασή τους, όπου είναι δυνατόν, στις χώρες καταγωγής ή διέλευσης. Η ελληνική Βουλή οφείλει να ερευνήσει, και η FRONTEX να ελέγξει, οποιαδήποτε κακοποίηση και συνοπτική απέλαση αιτούντων άσυλο και μεταναστών από πλευράς των ελληνικών δυνάμεων ασφαλείας. Τα κράτη μέλη της ΕΕ οφείλουν επειγόντως να προχωρήσουν στην επανεγκατάσταση των αιτούντων άσυλο από την Ελλάδα προς τις άλλες χώρες της ΕΕ και να διεκπεραιώσουν με δίκαιο τρόπο τις αιτήσεις ασύλου τους.

Μεταξύ 7 και 9 Μαρτίου, η Human Rights Watch πήρε συνέντευξη από 21 αιτούντες άσυλο και μετανάστες, 17 εκ των οποίων ήταν άνδρες και 4 γυναίκες, στην Τουρκία αναφορικά με τον τρόπο που προσπάθησαν να εισέλθουν στην Ελλάδα μέσω των χερσαίων συνόρων κατόπιν ανακοίνωσης της Τουρκικής κυβέρνησης στις 27 Φεβρουαρίου ότι δεν θα παρεμπόδιζε πλέον την έξοδο των αιτούντων άσυλο και μεταναστών από την Τουρκία στην προσπάθειά τους να φθάσουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Όσοι παραχώρησαν συνέντευξη και χιλιάδες άλλοι έχουν ταξιδέψει στη συνοριακή πύλη του Pazarkule (Καστανιές) στα ελληνοτουρκικά σύνορα και στον ποταμό Έβρο, που είναι το φυσικό σύνορο μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας, νότια του Pazarkule. Οχτώ από τα άτομα που παραχώρησαν συνέντευξη είπαν ότι η τουρκική αστυνομία τους μετέφερε σε παραμεθόρια χωριά και τους υπέδειξε από πού θα περάσουν στην Ελλάδα.

Σε αντίδραση η ελληνική κυβέρνηση ενίσχυσε τα σύνορά της με αστυνομία, στρατό και ειδικές δυνάμεις, που έκαναν χρήση δακρυγόνων και φέρεται να άνοιξαν πυρ χρησιμοποιώντας πλαστικές σφαίρες κατά ατόμων που πλησίαζαν το πέρασμα στο Pazarkule. Δύο αιτούντες άσυλο που μίλησαν με την Human Rights Watch είπαν ότι οι ελληνικές δυνάμεις ασφαλείας χρησιμοποίησαν επίσης πραγματικά πυρά κατά την επαναπροώθηση ανθρώπων. Ένα από τα άτομα αυτά, που παραχώρησε συνέντευξη σε νοσοκομείο, όπου νοσηλευόταν, είπε ότι τον πυροβόλησαν στο πόδι. Σύμφωνα με Τούρκους αξιωματούχους, οι ελληνικές δυνάμεις ασφαλείας έχουν πυροβολήσει και σκοτώσει τουλάχιστον τρεις αιτούντες άσυλο ή μετανάστες, αλλά η Human Rights Watch δεν έχει επιβεβαιώσει τον αριθμό αυτό.

Όσοι παραχώρησαν συνέντευξη είπαν ότι εντός ωρών μετά τη διάσχιση του ποταμού είτε με βάρκες είτε πεζή, ένοπλοι άνδρες φορώντας στολές διαφόρων υπηρεσιών ασφαλείας ή με πολιτική περιβολή, ακόμα και μαυροφορεμένοι κουκουλοφόροι, συνέλαβαν όλα τα μέλη της ομάδας τους. Όλοι είπαν ότι οι άνδρες τους έθεσαν υπό κράτηση σε επίσημα ή ανεπίσημα κέντρα κράτησης ή δίπλα στην άκρη του δρόμου και τους έκλεψαν τα χρήματά τους, τα κινητά τους και τις τσάντες τους προτού τους επαναπροωθήσουν με συνοπτικές διαδικασίες πίσω στην Τουρκία. Δεκαεπτά περιέγραψαν τον τρόπο με τον οποίοι οι άνδρες επιτέθηκαν στους ιδίους και σε άλλους, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών και των παιδιών: τους προκάλεσαν ηλεκτροσόκ, τους χτύπησαν με ξύλινες ή μεταλλικές ράβδους, τους χτύπησαν παρατεταμένα στα πέλματα, τους γρονθοκόπησαν, τους κλώτσησαν και τους ποδοπάτησαν.

Η Human Rights Watch επίσης πήρε συνέντευξη από πέντε Τούρκους κατοίκους παραμεθόριων χωριών που περιέγραψαν πώς στο χρονικό διάστημα μεταξύ 28 Φεβρουαρίου και 6 Μαρτίου είχαν συνδράμει στην φροντίδα μεγάλων ομάδων ατόμων που επέστρεψαν τραυματισμένοι και σχεδόν γυμνοί από την Ελλάδα λέγοντας ότι οι ελληνικές δυνάμεις ασφαλείας τούς είχαν ξυλοκοπήσει, κλέψει, γυμνώσει και απελάσει.

Σε μία περίπτωση, ένας άνδρας που παραχώρησε συνέντευξη περιέγραψε πως η γυναίκα του δέχθηκε σεξουαλική επίθεση από τις ελληνικές δυνάμεις ασφαλείας όταν πέρασαν τα σύνορα. «[Οι ελληνικές δυνάμεις ασφαλείας] προσπάθησαν να κάνουν σωματική έρευνα στη γυναίκα μου και της άγγιξαν το στήθος», είπε ένας Σύρος άνδρας που ταξίδευε με τη γυναίκα και τα παιδιά του. «Μετά προσπάθησαν να της βγάλουν τη μαντήλα και το παντελόνι της. Όταν προσπάθησα να τους σταματήσω με ξυλοκόπησαν άσχημα με γροθιές, με τα πόδια τους, με ένα βαρύ πλαστικό ραβδί καθώς και με ένα μεταλλικό ραβδί. Χτύπησαν τη 2χρονη κόρη μου με ένα βαρύ πλαστικό ραβδί στο κεφάλι και φαίνεται ακόμα ο μώλωπας». Η Human Rights Watch είδε έναν μώλωπα κάτω από τα μαλλιά του κοριτσιού.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, όσοι παραχώρησαν συνέντευξη είπαν ότι ένοπλοι άνδρες τους ανάγκασαν να μείνουν μόνο με τα εσώρουχα, πράγμα που έκαναν και σε ορισμένες γυναίκες, και τους εξανάγκασαν να διασχίσουν τον Έβρο για να επιστρέψουν στην Τουρκία. Πολλοί είπαν ότι πέρασαν από τα χέρια πολλών ομάδων, γεγονός που υποδηλώνει έναν συντονισμό μεταξύ αστυνομίας ή στρατιωτών και των ανδρών χωρίς διακριτικά.

Σε τρεις περιπτώσεις, οι αιτούντες άσυλο και μετανάστες είπαν ότι άτομα που δεν μιλούσαν ελληνικά και δεν φορούσαν ελληνική στολή τους ανάγκασαν να επιστρέψουν στην Τουρκία ή τους παρέδωσαν σε επιθετικές ελληνικές δυνάμεις. Δεν γνώριζαν, όμως, από που προέρχονταν τα άτομα αυτά. Στις 3 Μαρτίου 2020 η FRONTEX συμφώνησε στην ανάπτυξή της σε όλο το μήκος των ελληνοτουρκικών χερσαίων συνόρων, αλλά πόσες ακριβώς δυνάμεις έχουν αναπτυχθεί παραμένει ασαφές. Στις 13 Μαρτίου η Human Rights Watch ενημέρωσε τη FRONTEX για την καταγγελθείσα κακοποίηση από μη Ελληνικές δυνάμεις και ρώτησε για την ανάπτυξη των δυνάμεών της κατά μήκος των συνόρων. Στις 16 Μαρτίου η FRONTEX απάντησε ότι δεν είχε τις απαραίτητες πληροφορίες και ότι θα απαντήσει μόλις τις έχει.

Ορισμένα από τα άτομα που παραχώρησαν συνέντευξη είπαν ότι προσπάθησαν πολλές φορές να εισέλθουν στην Ελλάδα, αλλά τους επέστρεψαν με τη βία κάθε φορά. Συνολικά, οι ερωτηθέντες περιέγραψαν 38 περιστατικά απελάσεων που περιλάμβαναν περίπου 4.000 άτομα, αν και μπορεί κάποια να έχουν διπλομετρηθεί.

Στις 6 Μαρτίου, ο διευθυντής επικοινωνίας του Τούρκου Προέδρου Fahrettin Altun καταδίκασε αναφορές για την αφαίρεση των ενδυμάτων, το ξυλοκόπημα και την απέλαση μέσω Έβρου αιτούντων άσυλο από την ελληνική συνοριοφυλακή, αλλά η Τουρκία συνέχισε να μεταφέρει άτομα στα σύνορα και να τα ενθαρρύνει να περάσουν στην Ελλάδα.

Στις 3 Μαρτίου, οι ανώτατοι αξιωματούχοι της ΕΕ συναντήθηκαν με τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στα ελληνοτουρκικά σύνορα επαινώντας την κυβέρνηση για την προστασία των συνόρων και χαρακτηρίζοντας την Ελλάδα ως την «ασπίδα» της ΕΕ. Σε επόμενες δηλώσεις της η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula van der Leyden και η Επίτροπος Μετανάστευσης Ylva Johansson είπαν ότι είχαν τονίσει την ανάγκη σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος στο άσυλο.

Η Ελλάδα δεσμεύεται από τη Χάρτα Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, που αναγνωρίζει το δικαίωμα αίτησης ασύλου και εγγυάται προστασία από την επαναπροώθηση, την αναγκαστική επιστροφή οποιουδήποτε βρίσκεται σε πραγματικό κίνδυνο διώξεων ή σε άλλο σοβαρό κίνδυνο.

Η Τουρκία δεν πληροί τα κριτήρια της ΕΕ ασφαλούς τρίτης χώρας στην οποία μπορεί να επιστραφεί ο αιτών άσυλο, τα οποία περιλαμβάνουν την αρχή της μη επαναπροώθησης. Από τον Ιούλιο 2019, η Τουρκία έχει απελάσει εκατοντάδες Σύρους από τις πόλεις της, εκθέτοντας όσους επαναπροωθούνται με τη βία από την Ελλάδα σε κίνδυνο περαιτέρω επαναπροώθησης στη Συρία.

Από το 2016, οι Τούρκοι συνοριοφύλακες που περιπολούν τα κλειστά σύνορα της Τουρκίας με τη Συρία έχουν σκοτώσει και τραυματίσει Σύρους αιτούντες άσυλο και έχουν πραγματοποιήσει ομαδικές επαναπροωθήσεις με συνοπτικές διαδικασίες. Οι περισσότεροι έχουν επιστραφεί στο κυβερνείο του Ιντλίμπ, όπου η Συριακή κυβέρνηση και οι Ρωσικές δυνάμεις έχουν πρόσφατα πραγματοποιήσει νέα σειρά βομβαρδισμών αδιακρίτως, χτυπώντας αμάχους, νοσοκομεία και σχολεία, εξαναγκάζοντας στη φυγή ένα εκατομμύριο άτομα. Το 2018 η Τουρκία επίσης απέλασε χιλιάδες Αφγανούς με συνοπτικές διαδικασίες στην πατρίδα τους.

Η Ελλάδα οφείλει να επιτρέψει στα άτομα που ζητούν προστασία στα σύνορά της να εισέλθουν και να αποτιμήσει τις αιτήσεις ασύλου τους δίκαια και αποτελεσματικά, δήλωσε η Human Rights Watch. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή οφείλει να ενθαρρύνει την Ελλάδα να επαναφέρει τις διαδικασίες ασύλου για άτομα που εισήλθαν παράτυπα στην Ελλάδα από την Τουρκία, να σταματήσει τις επιστροφές με συνοπτικές διαδικασίες στην Τουρκία και να πιέσει τις αρχές να προχωρήσουν στη δίωξη όσων αξιωματούχων τα κακομεταχειρίζονται/χρησιμοποιούν καταχρηστικές πρακτικές.

Η FRONTEX οφείλει να παρακολουθεί και να κάνει δημόσιες αναφορές για τη συμμόρφωση των ελληνικών δυνάμεων ασφαλείας με την ευρωπαϊκή και διεθνή νομοθεσία για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τους πρόσφυγες, συμπεριλαμβανομένων και των συνθηκών κράτησης, καθώς και για την παρόμοια συμμόρφωση από τους αξιωματικούς τους και εκείνων που συνεισφέρουν άλλα κράτη μέλη. Η Τουρκία δεν πρέπει να υποχρεώνει κανέναν να περνάει τα σύνορα παράτυπα προς την Ελλάδα.

«Χωρίς την πίεση της ΕΕ προς την Ελλάδα να σταματήσει αυτές τις φρικτές κακομεταχειρίσεις, αυτός ο κύκλος βίας θα συνεχιστεί», είπε η Hardman. «Αλλά η ΕΕ οφείλει επίσης να βοηθήσει την Ελλάδα με την μετεγκατάσταση των αιτούντων άσυλο προς την υπόλοιπη ΕΕ και να βοηθήσει την Τουρκία, τη χώρα που φιλοξενεί τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων, με την μετεγκατάσταση πολύ μεγαλύτερων αριθμών προσφύγων».

17/3/2020

https://www.hrw.org/el/news/2020/03/17/339632